Mō ētahi he mea mataku te reo Māori, ā, ko te whakaaro mō te maumahara ki ngā tini kupu me ngā tini whakatakotoranga o te rerenga kōrero, he mea kei tawhiti pāmamao.
Nā konei kuhu mai ai a Rosie Remmerswaal rāua ko Kuruho Wereta, ngā kaiwhakaara o Kura Rēhia. E rongoā ana rāua i tēnei āhuatanga me tā rātou kēmu panga a KAUPAPA.
“Ko te tūmanako ia kia whai wāhi mai a Aotearoa whānui ki ētahi whiringa e māmā ai, e pārekareka ai te kuhu ki te reo me te ao Māori. Me noho te reo Māori hei kaupapa pārekareka i waenganui i te whānau me ngā hoa,” te kī a Rosie.
E kīia nei a KAUPAPA, he kēmu mā Aotearoa reorua, e whakamahi nei i te reo Māori me te reo Pākehā hei whakawhānui ake i te puna kupu i roto i te ‘wairua pukuhohe’.
I toko ake te whakaaro mō te kēmu nei i a Rosie rāua ko Kuhoro e noho tahi ana, ka ara ake te hiahia ki te whai wāhi atu ki tētahi wheako e ako ai i te reo Māori i te wā o te ngahau me te takaro, ā, ka whānau mai ko KAUPAPA.
“I te tīmatanga he mea hanga noa hei tākaro mā māua ko ō māua whānau, ō māua hoa me ō māua akomanga reo Māori. I a māua e tākaro ana ka kite māua i te manawa reka me te hihiri o ngā tāngata i tākaro tahi ai ki a māua, ā, ka tipu haere te kaupapa nei. Nā konā toko ake ai te whakaaro kia whakaara ōkawatia te kēmu nei kia whai wāhi mai ai a Aotearoa whānui,” te kī a Rosie”.
He mea hanga te kēmu nei kia whai wāhi mai ai te kaitākaro ahakoa te taumata o tōna reo Māori. He mea whakaako kupu hou ki te tauhou, ā, ka taea e te kaikōrero matatau ki te whakatere ake i te kēmu ka noho rūmaki ai i roto i tētahi horopaki ngahau.
“Ahakoa ngā pūkenga rerekē o ngā kaitākaro, ka taea tonu te tākaro ngātahi – hei tauira, ka āhei te whakahāngai i te taumata o te kaitākaro ki tētahi o ngā taumata e toru o te kēmu e wero tonu ai te kaitākaro. I a mātou e waihanga ngātahi ana i te kēmu me te hapori, i kite māua te whai wāhitanga mai o ngā taumata reo katoa,” te kī a Rosie.
Mā te kauawhi i te ao Māori me te reo, e whakapono ana a Rosie he huarahi e mārama ai tātou ki ngā tirohanga o ngā iwi taketake e huri ai ō tātou whakaaro ki tēnei mea, ki te tūhonohono tētahi ki tētahi me te ao e noho nei tātou.
Mai i tōna whakarewatanga i te marama o Mei 2021, kua huhua te rere mai o ngā mihi mai i ngā kura me ngā whānau anō hoki e whakamahi nei i te kēmu hei rauemi ako, hei huarahi e whai wāhi ai ki te reo Māori mā te tākaro me te ngahau.
“Mōku ake, ko tētahi mea nui katoa ko te hihiri nui e ara ake ana i te tākaro ngātahi. He mea hirahira nui, he mea whakaora i te ngākau. He orange wairua tōna”, te kī a Rosie.
I tēnei wā e mahi tahi ana a Rosia rātou ko te rōpu o Kura Rēhia ki te whakawhānui i te panga kāri o KAUPAPA kia tukuna i mua i te mutunga o tēnei tau, engari i tēnei wā, e tūmanako ana rātou kia nui ake te kauawhitia o te ako i te reo Māori mā te tākaro.
“Ko te anga whakamua, ko te tūmanako kia noho a KAUPAPA hei hoa haere mō te tangata e ako ana i te reo ā-takitahi nei, ā-whānau nei, ā-kura nei, ā hapori nei rānei. He rerekē i ia tākarotanga, he pārekareka i ia tākarotanga. He mea ora tōna pitomata ki te whakaara i tētahi āhuatanga hou i ia tākarotanga.”
Toro atu ki te pae tukutuku o KAUPAPA ki te kite i ētahi atu taipitopito, ki te hoko rānei i tāu ake kēmu.
